Quy định về việc cử hành phụng vụ tại các nhà nguyện

Kính gửi quí cha phụ trách các nhà nguyện trong Tổng giáo phận,

Để các sinh hoạt phụng vụ tại các nhà nguyện trong Tổng giáo phận được cử hành theo đúng Giáo luật và trong sự hiệp thông với Tổng giáo phận, kính xin quí cha vui lòng thực hiện theo các quy định sau đây:

1. NƠI THỜ TỰ

Theo Giáo luật 1983, nơi thờ tự chính thức của Giáo hội Công giáo Roma được chia thành ba loại:

1. Nhà thờ (ecclesia, church)

Nhà thờ là một toà nhà thánh, dành riêng cho việc thờ phượng Thiên Chúa, là nơi các tín hữu có quyền vào để thi hành việc thờ phượng Thiên Chúa, nhất là việc thờ phượng công [1]. Thông thường đó là nhà thờ của các giáo xứ.

2. Nhà nguyện (oratorium, oratory)

“Nhà nguyện được hiểu là một nơi được Đấng Bản quyền ban phép dành vào việc thờ phượng Thiên Chúa, vì lợi ích của một cộng đoàn hay của một nhóm tín hữu quy tụ tại đó; các tín hữu khác cũng có thể vào nhà nguyện ấy với sự chấp thuận của Bề trên có thẩm quyền” [2].

Trong Giáo luật 1983 không còn thuật ngữ “nhà nguyện bán công” như trong Giáo luật 1917. Nếu trước đây có gọi là “nhà nguyện bán công”, thì trong Giáo luật hiện hành chỉ mang ý nghĩa như “nhà nguyện”.

“Nhà nguyện” được hiểu là nhà nguyện của: Toà Giám mục, chủng viện, học viện, tu viện, trụ sở của các giáo phận, bệnh viện, cô nhi viện, an dưỡng viện, trên tàu thuyền, trong doanh trại quân đội…[3].

3. Nhà nguyện tư (sacellum, private chapel)

“Nhà nguyện tư được hiểu là một nơi được Đấng Bản quyền địa phương ban phép dành vào việc thờ phượng Thiên Chúa, vì lợi ích của một hay nhiều thể nhân” [4].

Nhà nguyện của các cộng đoàn tu sĩ được phép đặt Mình Thánh Chúa, chỉ là nhà nguyện tư (sacellum) nhằm nuôi dưỡng đời sống thiêng liêng của các tu sĩ trong cộng đoàn, không phải là nhà nguyện (oratorium) như ở số 2 trên đây.

Nhà nguyện tư, nếu không có văn bản thiết lập hay công nhận của Bản quyền địa phương, chỉ được xem như nhà tư của Kitô hữu. 

2. CỬ HÀNH PHỤNG VỤ TẠI CÁC NHÀ NGUYỆN TRONG TỔNG GIÁO PHẬN

Các quy định dưới đây áp dụng cho các nhà nguyện (oratorium, oratory), không áp dụng cho các nhà nguyện tư (sacellum, private chapel).

1. Nguyên tắc chung

• Khi chấp thuận cho các tín hữu khác đến tham dự, các vị Bề trên của cộng đoàn (quản nhiệm, tuyên uý hay linh mục đặc trách…) phải chịu trách nhiệm về hoạt động thờ phượng hay mục vụ tại nhà nguyện của mình.

Các hoạt động này phải tuân thủ Giáo luật và luật phụng vụ của Giáo hội toàn cầu cũng như các quy định của Giáo hội địa phương, tức là của Hội đồng Giám mục và giáo phận sở tại.

• Các Bề trên cần đồng thuận với linh mục chính xứ sở tại về các sinh hoạt phụng vụ và mục vụ.

2. Mục vụ huấn giáo

• Mọi Kitô hữu có quyền và có bổn phận loan báo Tin Mừng. Tại các nhà nguyện, có thể tổ chức các sinh hoạt huấn giáo, nhưng luôn phải theo chương trình và quy định về huấn giáo của Hội đồng Giám mục và của giáo phận, cách riêng liên quan đến giáo lý dự tòng và hôn nhân.
• Theo “Quy định về thủ tục hôn phối áp dụng cho toàn Giáo hội Việt Nam”, điều 16, được Hội đồng Giám mục Việt Nam công bố ngày 17/4/2024, việc học giáo lý hôn nhân có thể thực hiện ở bất cứ giáo xứ nào, hoặc tại một cơ sở được Đấng Bản quyền chuẩn nhận. Vì thế, trong Tổng giáo phận Sài Gòn, các trung tâm mục vụ do các dòng tu thiết lập được quyền cấp phát chứng chỉ giáo lý dự tòng và giáo lý hôn nhân; các chứng chỉ giáo lý này được công nhận.

3. Cử hành Thánh lễ

• Huấn thị của Bộ Giáo sĩ năm 2020 nhấn mạnh: “Giáo xứ phải là ‘nơi chốn’ đặc biệt cho sự gắn kết mọi người với nhau và nuôi dưỡng các mối tương quan cá nhân lâu bền, từ đó giúp mỗi người ý thức mình thuộc về giáo xứ và được yêu thương” [5].

Nhà nguyện được thiết lập là “vì lợi ích của một cộng đoàn hay của một nhóm tín hữu quy tụ tại đó” [6]. Vì thế nhà nguyện không phải là nhà thờ thứ hai của giáo xứ, và các tín hữu quy tụ tại nhà nguyện cũng không được tổ chức theo cơ chế của một giáo xứ.

• Mặc dù các tín hữu từ bên ngoài có thể đến tham dự Thánh lễ tại nhà nguyện của cộng đoàn, nhưng việc cử hành Thánh lễ tại nhà nguyện chủ yếu nhằm đáp ứng nhu cầu của các thành viên trong cộng đoàn.

Do đó nếu không phải là do nhu cầu của cộng đoàn, không được cử hành Thánh lễ dành riêng cho các tín hữu, nhất là trong ngày Chúa nhật. Việc cử hành Thánh lễ tại nhà nguyện không được làm phương hại tới “ý thức thuộc về giáo xứ” của các tín hữu.

• Các nhà nguyện không có chức năng tổ chức xưng tội lần đầu và rước lễ lần đầu.
• Để lưu trữ Thánh Thể tại nhà nguyện, phải được Đấng Bản quyền địa phương cho phép, bằng một văn bản chính thức.

4. Cử hành bí tích Rửa tội

• Giáo luật chấp nhận cử hành bí tích Rửa tội tại bất cứ nhà nguyện nào;
  tuy nhiên, “theo luật chung, phải ban bí tích Rửa tội cho người thành niên tại nhà thờ riêng của giáo xứ của họ; và cho nhi đồng tại nhà thờ giáo xứ của cha mẹ chúng, trừ khi có một lý do chính đáng khuyên làm cách khác” [7].
• Giáo luật cũng quy định: không được cử hành bí tích Rửa tội tại tư gia và tại các bệnh viện, trừ trường hợp cần thiết hay vì một lý do mục vụ khác đòi buộc [8].

5. Cử hành bí tích Thêm sức

Nhà nguyện không có chức năng để cử hành bí tích Thêm sức. Các Đức Giám mục chỉ cử hành bí tích Thêm sức tại nhà thờ giáo xứ.

6. Cử hành bí tích Hôn phối

“Hôn nhân chỉ thành sự khi được kết ước trước mặt vị chứng hôn, là Đấng Bản Quyền địa phương hay cha sở, hoặc một tư tế hay một phó tế đã được một trong hai vị trên uỷ quyền” [9].

Đấng Bản quyền địa phương và cha sở, do chức vụ, có năng quyền chứng hôn thành sự trong giới hạn địa hạt của mình. Do đó, tại các nhà nguyện, cử hành hôn phối chỉ thành sự khi có uỷ quyền của linh mục chính xứ sở tại. Việc ủy quyền phải được thực hiện từng lần.

7. Cử hành bí tích Truyền chức

Tại các nhà nguyện, có thể cử hành bí tích Truyền chức theo quy định của Giáo luật, và phải được ghi vào Sổ Truyền chức tại Toà Giám mục ở nơi đã cử hành [10].

8. Sổ Bí tích

Sau khi cử hành các bí tích tại các nhà nguyện, cần ghi vào Sổ Bí tích (Rửa tội, Hôn phối) của nhà nguyện, đồng thời linh mục phụ trách nhà nguyện cũng cần gửi “Giấy chứng nhận bí tích” cho cha chính xứ sở tại để ngài ghi vào Sổ Bí tích của nhà thờ giáo xứ [11].

Tất cả các thực hành đi ngược lại những quy định này đều không được chấp nhận.

Toà Tổng Giám mục, ngày 01 tháng 11 năm 2025
     (Đã ký tên và đóng dấu)
                                                                       + Giuse Nguyễn Năng
                                                                                   Tổng giám mục

                 (Đã ký)
LM. Phaolô Vũ Đỗ Anh Khoa
            Chưởng ấn