Đức tin đặt nền tảng nơi Thiên Chúa Ba Ngôi

TGPSG/OSV -- “Anh em hãy nhớ rằng mình đang nói với tư cách là người Công giáo,” Thánh Augustino đã từng mạnh mẽ thốt lên như thế trong một bài giảng.

Nhưng lúc đó ngài không nói về các bí tích, cũng không nói về hàng giám mục, về luân lý hay về phẩm phục - hoàn toàn không phải những điều ấy. Hãy nhớ rằng anh em là người Công giáo! Điều ngài muốn nói chính là về Chúa Ba Ngôi, về “đức tin chính thống nhất của chúng ta: rằng Chúa Cha, Chúa Con và Chúa Thánh Thần là một Chúa Ba Ngôi bất khả phân ly; là một Thiên Chúa duy nhất, chứ không phải ba vị thần.”

Không tin như thế thì không phải là đức tin Công giáo - đó là điều Thánh Augustino muốn nói. “Sau cùng, đức tin của chúng ta - nghĩa là đức tin chân thật, đức tin đúng đắn, đức tin Công giáo,” ngài nói, “không phải là tập hợp những ý kiến và thành kiến, mà là bản tóm kết các chứng từ Kinh Thánh; không chất chứa những nguy cơ dị giáo, nhưng được đặt nền trên chân lý Tông truyền.”

Thực ra, ngài đang giảng về một điểm rất tinh tế trong thần học Chúa Ba Ngôi, đang đề cập đến giáo thuyết về các hoạt động bất khả phân chia, nhưng tôi không muốn đi sâu vào điều ấy. Đây là điều phức tạp, bạn có thể tự tìm hiểu. Điều đơn giản tôi muốn nhiệt thành chia sẻ, đó  là: Chúa Ba Ngôi, đức tin của bạn vào Chúa Ba Ngôi, quả thực là vô biên vô tận.

“Mầu nhiệm trung tâm của đức tin Kitô giáo”

Như kinh Tin Kính Athanasiô cổ xưa mở đầu: “Ai muốn được cứu độ thì trước hết phải giữ vững đức tin Công giáo... Và đức tin Công giáo chính là đây, là chúng ta thờ phượng một Thiên Chúa trong Ba Ngôi và Ba Ngôi trong Một.”

Sách Giáo lý Hội Thánh Công giáo gọi Chúa Ba Ngôi là “mầu nhiệm trung tâm của đức tin Kitô giáo.” Nghĩa là, chính mầu nhiệm thần linh này làm cho mọi mầu nhiệm thánh khác trở thành mầu nhiệm cứu độ cho chúng ta. Không có Chúa Ba Ngôi thì không có Bí tích Rửa Tội. Không có Chúa Ba Ngôi thì không có Bí tích Thánh Thể. Bạn đã hiểu rồi đấy. Đó là lý do tại sao mầu nhiệm này quan trọng; đó là chân lý cứu độ.

Nhưng làm sao con người chúng ta có thể hiểu nổi? Trước hết, cần nhìn nhận rằng khả năng hiểu biết của ta về mầu nhiệm này có giới hạn. Ngôn ngữ thần học có thể giúp ích, các hình ảnh ví von cũng vậy. Chẳng hạn, để tìm cách diễn tả mầu nhiệm này, Thánh Augustinô đã dùng các hình ảnh so sánh như: người yêu, người được yêu và tình yêu; hình ảnh khác ấn tượng hơn, đó là: trí nhớ, trí hiểu và ý chí - những năng lực của một linh hồn duy nhất.

Cách đây đúng 1700 năm, các nghị phụ tại Công đồng Nicea đã phê chuẩn thuật ngữ homoousios để diễn tả mối tương quan giữa Chúa Con và Chúa Cha. Từ này được dịch là “đồng bản thể,” và chúng ta tuyên xưng điều đó mỗi Chúa nhật: rằng Đức Giêsu “là Thiên Chúa thật bởi Thiên Chúa thật,” có cùng bản thể với Chúa Cha.

Tuy nhiên, hiểu biết của chúng ta về Ba Ngôi trước hết đến từ kinh nghiệm sống với Chúa Ba Ngôi; nói chính xác hơn, là từ kinh nghiệm gặp gỡ Đức Kitô trong Chúa Ba Ngôi. Như Thánh Augustino đã nói, đức tin về Chúa Ba Ngôi của chúng ta là “bản tóm kết các chứng từ Kinh Thánh.” Nghĩa là, Kinh Tin Kính Nixê là sự diễn đạt súc tích và chính thống toàn bộ giáo huấn Kinh Thánh.

Tìm kiếm bình an nơi Chúa Ba Ngôi

Nhưng Kinh Tin Kính cũng diễn đạt trải nghiệm kinh thánh đích thực của chúng ta về Đức Kitô. Nghĩa là, khi chúng ta gặp gỡ Đức Kitô được diễn tả trong Kinh Thánh, chúng ta gặp Ngài như một Ngôi vị trong Chúa Ba Ngôi.

Khi Kinh Tin Kính Nixê đưa ra những tuyên ngôn thần học, điều căn bản, đó là diễn tả cách chúng ta trải nghiệm về Đức Kitô theo Kinh Thánh.

Theo tôi hiểu, đó chính là điều nhà thần học Khaled Anatolios muốn nói trong tác phẩm Retrieving Nicaea, nghĩa là ông khẳng định rằng, hiểu biết của chúng ta về Ba Ngôi trước hết là việc được “tháp nhập vào cuộc sống của Chúa Ba Ngôi.” 

Nghĩa là, chúng ta nhận biết Chúa Ba Ngôi khi chúng ta nhận biết Đức Kitô - Con của Chúa Cha, Đấng cùng với Chúa Cha ban Thánh Thần cho các tín hữu (x. Ga 14,26; 15,26).

Lấy ví dụ bài đọc Chúa Nhật này, trích thư Rôma 5,1-5. Đó là mô tả kinh nghiệm của Kitô hữu.

Nhờ tin vào Đức Kitô, mà Thánh Thần được ban cho người tín hữu (như chính Chúa Giêsu đã nhiều lần hứa trong Tin Mừng Gioan), và nhờ đó, họ được bình an với Thiên Chúa.

Phụng vụ Lời Chúa - Chúa Nhật, ngày 15 tháng 6 năm 2025

Lễ trọng: Chúa Ba Ngôi

• Bài đọc I: Châm ngôn 8,22-31
• Đáp ca: Tv 8,4-5.6-7.8-9
• Bài đọc II: Rôma 5,1-5
• Tin Mừng: Gioan 16,12-15

Bình an với Thiên Chúa Cha, nhờ Đức Giêsu Kitô, trong ân ban của Thánh Thần: đó chính là kinh nghiệm về Chúa Ba Ngôi mà thánh Phaolô đang nói đến. Đó chính là điều tôi muốn nói khi phát biểu rằng: hiểu biết của chúng ta về Chúa Ba Ngôi bắt đầu từ trải nghiệm của chúng ta về Chúa Ba Ngôi, trải nghiệm về Đức Kitô trong Chúa Ba Ngôi.

Nếu chúng ta yêu mến Đức Kitô, đặt niềm tin nơi Ngài, thì Chúa Ba Ngôi sẽ được mạc khải cho chúng ta, qua hồng ân Thánh Thần được tuôn đổ vào tâm hồn chúng ta (x. Rm 5,5). Mầu nhiệm này vượt quá trí hiểu con người, nhưng điều cốt lõi lại rất đơn giản: Chúa Ba Ngôi là mầu nhiệm cực kỳ quan trọng. Đừng để ai làm bạn nghĩ khác đi. Mầu nhiệm này diễn tả kinh nghiệm sâu xa nhất, hoàn toàn dựa trên Kinh Thánh, và là kinh nghiệm cứu độ của chúng ta về Đức Kitô. Đó là lý do Hội Thánh mời gọi chúng ta long trọng cử hành lễ này - để nhớ rằng chúng ta là người Công giáo.

Tác giả: Linh mục Joshua J. Whitfield

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ OSV