Điểm lại các sự kiện trong tháng 3 năm 2016

WGPSG -- Tháng Ba bắt đầu bằng những ngày ăn chay, cầu nguyện, làm việc bác ái trong tâm tình sám hối quay về với Chúa, và kết thúc bằng niềm hân hoan mừng đại lễ Chúa chiến thắng sự chết, phục sinh vinh hiển vào những ngày cuối tháng.

Papa Phanxicô đã phê chuẩn việc tuyên thánh cho năm vị chân phước: Thánh Têrêsa Calcutta, 1910-1997; Thánh Stanisłaus Giêsu và Maria, 1631-1701; Thánh Maria Elizabeth Hesselblad, 1870-1957; Thánh José Gabriel del Rosario, 1840-1914; Thánh José Luis Sánchez del Río, 1913-1928. 

Papa cũng đã bổ nhiệm các giám mục cho Giáo hội tại Việt Nam: Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân - hiện đang là Giám mục chính tòa giáo phận Lạng Sơn-Cao Bằng - làm giám mục chính tòa giáo phận Đà Nẵng. Và Đức cha Giuse Châu Ngọc Tri - hiện đang là Giám mục chính tòa giáo phận Đà Nẵng - làm giám mục chính tòa giáo phận Lạng Sơn-Cao Bằng.

Giáo hội toàn cầu    

1/ Từ ngày 01.03, khoa Thần học của Đại học Harvard của Hoa Kỳ sẽ khai giảng một chương trình đào tạo qua mạng dành cho mọi người - tiếng Anh gọi là “MOOC” (Massive Open Online Courses) nhằm mục đích đẩy lui tình trạng ‘thiếu hiểu biết về tôn giáo’ vốn, theo Đại học này, đã trở nên quá phổ biến trên thế giới và sẽ dẫn đến những đối kháng và xung đột. (Xem bài)

2/ Năm 2016 là Năm Thánh kép của Giáo hội Hungary: vừa là Năm Thánh ngoại thường Lòng Thương Xót do ĐTC công bố, vừa là Năm Thánh kỷ niệm 1700 năm ngày sinh của Thánh Martin.  Martin được coi là vị thánh có lòng bác ái cao vời với những nghĩa cử thương xót, một số những nghĩa cử này gắn liền với nơi sinh của ngài là Pannonia. Vì thế, Thánh Martin là vị thánh tiêu biểu đặc biệt cho Năm Thánh LTX đã được ĐTC khai mở. (Xem bài) 

3/ ĐTC nhấn mạnh: “Ai cũng có thể nhận được ơn tha thứ của Thiên Chúa. Thiên Chúa là Cha yêu thương và chờ đợi tất cả con cái Ngài, nhất là những ai lầm lạc hay những người xa cách. Bí tích Giải tội là nơi đặc biệt để cảm nghiệm LTX của Thiên Chúa”. (Xem bài)    

4/ Sáng thứ Năm 03.03, ĐTC đã tiếp kiến riêng Thầy Alois, Bề trên tổng quyền Cộng đoàn Taizé. Đây là lần thứ ba hai người gặp nhau. Thầy Alois đặt câu hỏi: “Chẳng phải bây giờ là lúc chúng ta đặt ưu tiên cho căn tính rửa tội của chung tất cả chúng ta hay sao?”, và Thầy nhấn mạnh rằng thay vì xác định trước hết mình là Công giáo, Tin Lành hay Chính thống, thì hãy đặt phép Rửa duy nhất lên hàng đầu. (Xem bài)

5/ Người đứng đầu Giáo hội Công giáo Hy Lạp Ukraina, TGM trưởng Kiev, Sviastoslav Shevchuk, và một số giám mục của Giáo hội gồm khoảng năm triệu tín hữu này, đã gặp ĐTC hôm thứ Bảy 05.03, cuộc gặp gỡ được coi là một dấu hiệu “hiệp thông trọn vẹn và rõ ràng với người kế vị Thánh Phêrô”. (Xem bài)   

6/ Cũng như những năm trước, năm nay ĐTC và các thành viên của Giáo triều Rôma sẽ tĩnh tâm Mùa Chay tại “Nhà Thầy Chí thánh” (Casa Divin Maestro) ở Ariccia trong các ngày từ 06 đến 11 tháng Ba. Vị giảng thuyết cho tuần tĩnh tâm năm nay là linh mục Ermes Ronchi thuộc Dòng Tôi tớ Đức Mẹ, với các bài suy niệm lấy đề tài từ mười câu hỏi trong Phúc Âm. (Xem bài)   

7/ Những số liệu được nêu lên trong Sách Niên giám Thống kê Giáo hội xuất bản năm nay cho thấy một Giáo hội năng động giữa một thế giới đang diễn ra nhiều biến động. Nếu châu Phi xuất hiện như một lục địa đầy hy vọng đối với Giáo hội Công giáo, thì châu Âu lại sụt giảm về số thừa tác viên được truyền chức thánh, đặc biệt giảm sút số lượng tu sĩ. (Xem bài)

8/ Ngày 07.03, Phòng Báo chí Toà Thánh đã công bố Thông cáo của Văn phòng Phụng vụ Toà Thánh cho biết: Vào lúc 10 giờ sáng thứ Ba 15.03, tại Phòng họp Công nghị của Điện Tông Tòa Vatican, ĐTC sẽ chủ sự Phụng vụ Giờ kinh Giờ ba và Công nghị Hồng y thường lệ công khai về việc tuyên thánh cho 5 vị chân phước, trong đó có Mẹ Têrêsa Calcutta, tức nữ tu Agnese Gonxha Bojaxhiu. (Xem bài)

9/ Thứ Tư 09.03, Vatican đưa ra tuyên bố, nói: “Các Tổ chức của cộng đồng quốc tế đã thiếu quyết tâm” nhằm giải quyết các cuộc tấn công nhằm vào quyền tự do tôn giáo. Đức ông Richard Gyhra mạnh mẽ tuyên bố: “Để khắc phục những vi phạm quyền căn bản này, mọi người thuộc mọi tôn giáo, hoặc không theo tôn giáo nào, phải được đối xử một cách bình đẳng như những công dân với tất cả ý nghĩa trọn vẹn nhất, không được phân biệt đối xử và không được bách hại chỉ vì họ có đức tin, tín ngưỡng”. (Xem bài)    

10/ Vào ngày kỷ niệm 10.03.1946 và trước ngày Chúa nhật 13.03.2016, là Chúa nhật Xá tội trong lịch phụng vụ Chính thống giáo, chúng tôi xin bày tỏ tình đoàn kết với Giáo hội Công giáo-Hy Lạp Ukraina, chúng tôi đoan hứa cầu nguyện cho tất cả những nạn nhân vô tội của Giáo hội này, những người đã bị giam cầm, tra tấn, đày ải và bị chính quyền Xô viết sát hại với sự đồng lõa của Toà Thượng Phụ Moskva. Chúng tôi khiêm tốn xin họ tha thứ cho tất cả những bất công mà họ đã phải gánh chịu vì Giáo hội Chính thống tự trị, và chúng tôi nghiêng mình trước các vị tử đạo của Giáo hội Công giáo-Hy Lạp Ukraina. (Xem bài)  

11/ “Thánh Địa cần một lòng thương xót không biên giới” sẵn sàng đón nhận và dung nạp mọi cộng đồng tôn giáo hiện diện ở đây. Hội nghị do Đại học Giáo hoàng của Dòng Salêdiêng tổ chức vào ngày 10.03 tại Jerusalem với chủ đề “LTX không biên giới: cử hành LTX của Thiên Chúa trong Do Thái giáo, Kitô giáo và Hồi giáo”. (Xem bài)   

12/ Một Thánh lễ được cử hành tại Nhà thờ chính toà Myeongdong của Tổng giáo phận Seoul, Hàn Quốc, để chúc lành đặc biệt cho các linh mục của Tổng giáo phận sắp lên đường thi hành sứ vụ truyền giáo bên ngoài Hàn Quốc. ĐHY Yeom nhấn mạnh một thực tế là Giáo hội Công giáo Hàn Quốc đã tăng triển nhờ sự nâng đỡ của các nhà truyền giáo nước ngoài. Vì thế, “bây giờ đến lượt chúng ta đi ra truyền bá Tin Mừng cho các nước khác đang cần đến”. (Xem bài)   

13/ Hôm thứ Bảy 12.03, ĐTC đã tiếp kiến các tham dự viên tham dự khoá học do Toà Thượng Thẩm Rota tổ chức về quy trình pháp lý mới trong việc xác minh tính vô hiệu của hôn nhân. “Giáo hội là Mẹ nên Giáo hội mong muốn bày tỏ khuôn mặt của Thiên Chúa là Đấng luôn trung thành với tình yêu của Ngài, luôn thương xót, ban sức mạnh và hy vọng. Điều quan tâm nhất của chúng ta về những người đã ly dị và đang sống trong một hôn nhân mới là việc họ tham dự vào cộng đoàn Giáo hội”. (Xem bài)

14/ Các chiến binh jihad của cái tự xưng là “IS - Nhà nước Hồi giáo” đã phát tán trên mạng internet một đoạn video ngắn chiếu cảnh các sách của Kitô giáo đang bị thiêu hủy tại Mosul. Các hình ảnh cho thấy một chiến binh jihad trẻ đang ném những tập tài liệu và những cuốn sách có hình thánh giá trên bìa sách vào đám lửa. (Xem bài)

15/ Nhân dịp Ngày Giới trẻ Thế giới sắp tới tổ chức tại Krakow, Ba Lan, và theo lời mời của giới chức chính quyền cao cấp của nước Cộng hoà Ba Lan và các giám mục Ba Lan, ĐTC sẽ viếng thăm mục vụ tại Ba Lan từ ngày 27 đến ngày 31 tháng Bảy 2016. (Xem bài)

16/ Tại Công nghị Hồng y Thường lệ diễn ra vào Thứ Ba 15.03, ĐTC đã phê chuẩn việc tuyên thánh cho năm vị chân phước: Thánh Têrêsa Calcutta, 1910-1997; Thánh Stanisłaus Giêsu và Maria, 1631-1701; Thánh Maria Elizabeth Hesselblad, 1870-1957; Thánh José Gabriel del Rosario, 1840-1914; Thánh José Luis Sánchez del Río, 1913-1928. (Xem bài)    

17/ Franciscus là tên mà ĐTC đã chọn cho tài khoản Instagram của ngài, khai trương vào ngày 19.03. Đức ông Dario Viganò, Chủ tịch Quốc vụ viện Truyền thông, đã thông báo như trên. Việc mở tài khoản này trùng với ngày kỷ niệm khai mạc thừa tác vụ Phêrô của ĐTC, 19.03.2013, cũng là lễ kính Thánh Giuse. (Xem bài)   

18/ Theo các thông tin trên Tuần tin “Công giáo báo” của giáo phận gửi cho hãng tin Fides, có 3.200 dự tòng của giáo phận Hong Kong sẽ lãnh nhận các bí tích khai tâm Kitô giáo - Rửa tội, Thêm sức và Thánh Thể - trong Thánh lễ Đêm Vọng Phục Sinh sắp tới. Trong số các dự tòng cũng có những gia đình gồm cả cha mẹ và con cái, và cả các đôi vợ chồng trẻ mới cưới. (Xem bài)

19/ Hai diễn viên sân khấu - một là tín hữu Kitô giáo, một là tín hữu Hồi giáo - đã viết và dàn dựng một vở kịch về đối thoại liên tôn. Vở kịch hiện đang được trình diễn tại các cơ sở giáo dục tại Pháp, và bao giờ cũng kết thúc bằng chương trình giao lưu thảo luận với khán giả. (Xem bài)   

20/ Trong Thánh Lễ trọng thể ngày Chúa nhật Lễ Lá tại Quảng trường Thánh Phêrô, ĐTC đã nói nhiều đến những người bị gạt ra bên lề, người tị nạn, người phải sống lưu vong. ĐTC phàn nàn rằng nhiều người –ngài không muốn nói rõ là các nước châu Âu– không muốn nhận trách nhiệm về số phận của các di dân. Khởi đầu Tuần Thánh, ĐTC thúc giục các Kitô hữu hãy chọn con đường phục vụ, cho đi, quên mình, học biết khiêm tốn yêu thương, một tình yêu cứu thoát và đem lại sự sống. (Xem bài)   

21/ Cuộc gặp gỡ lịch sử các Giáo hội Chính thống sẽ diễn ra tại Kriti, Hy Lạp, vào tháng Sáu tới. Hơn 50 năm sau đề nghị của Thượng phụ Athenagoras, 14 Giáo hội Chính thống sẽ gặp nhau từ ngày 16 đến 27 tháng Sáu 2016 để bàn về các vấn đề như các cộng đồng Chính thống sống tản mác, quyền tự trị của các Giáo hội và cách thực thi quyền này, bí tích hôn nhân và những ngăn trở, tầm quan trọng của việc chay tịnh và áp dụng vào ngày nay, sứ vụ của Giáo hội Chính thống trong thế giới hiện nay cũng như mối tương quan của Giáo hội Chính thống với các Giáo hội Kitô giáo khác. (Xem bài)   

22/ Các Kitô hữu ở Ấn Độ đang yêu cầu chính phủ bảo vệ các nhà thờ và giữ an ninh trong dịp lễ Phục Sinh. Hội đồng toàn cầu Kitô hữu Ấn Độ (GCIC) đã cho biết như trên trong một thông cáo gửi đến Fides. Thông cáo nói rằng “cần có sự bảo vệ trong suốt Tuần Thánh” vì “bạo lực chống Kitô giáo, đối với các cá nhân cũng như nhà thờ xem ra không hề giảm bớt ở nhiều vùng của Ấn Độ. (Xem bài)

23/ Sau các vụ tấn công khủng bố tại Brussels vào sáng thứ Ba 22.03 khiến hàng chục nạn nhân thiệt mạng, ĐTC đã gửi điện văn chia buồn đến Đức cha Jozef De Kesel, TGM Mechelen-Brussels. Một lần nữa ngài lên án nạn bạo lực mù quáng gây ra biết bao đau khổ và khẩn cầu Thiên Chúa ban ơn bình an; Ngài cầu xin Thiên Chúa chúc lành cho các gia đình đang bị thử thách và cho dân tộc Bỉ. (Xem bài)  

24/ Vào Thứ Năm Tuần Thánh 24.03, ĐTC sẽ cử hành nghi thức rửa chân lúc 17g00 tại một Trung tâm tiếp nhận người tị nạn ở Castelnuovo di Porto, một thành phố nhỏ với 9000 dân, cách Roma 30 kilômét về phía Bắc. (Xem bài)

25/ Đây là những câu chuyện về việc sống chung hoà bình giữa người Kitô hữu và người Hồi giáo từ bản tường thuật của trường “Thánh Địa” ở Bờ Tây do các tu sĩ Phanxicô thành lập. Hầu hết các trẻ em học ở đây là người Hồi giáo. Hiệu trưởng, cũng là linh mục chính xứ, và vị Imam địa phương nói: “Ở đây, niềm say mê giáo dục là điều quan trọng số một, chúng tôi giáo dục trẻ em về việc sống chung và tôn trọng lẫn nhau”. (Xem bài)   

26/ Đức Thượng phụ Giêrusalem là một trong số nhiều người cho rằng những gì đang xảy ra ở các vùng lãnh thổ bị Nhà nước Hồi giáo (tự xưng) kiểm soát không thể được xếp vào loại tội ác diệt chủng: "Tôi không đồng ý dùng từ ‘diệt chủng Kitô hữu’ để nói về những gì đang xảy ra ở Trung Đông. Lời tuyên cáo trên đã quá muộn, khi mọi sự đã xảy ra và chẳng còn phù hợp với thực tế. Mọi người đều đã thoát được hay đã chết. Nhiều người khác không phải Kitô hữu cũng là nạn nhân của bạo lực, trong đó có người Hồi giáo. Có những nạn nhân khác còn thê thảm hơn chúng tôi." (Xem bài) 

27/ Chiều thứ Năm Tuần Thánh 24.03, ĐTC đã cử hành Thánh lễ Tiệc ly tại Trung tâm đón tiếp người tị nạn Castelnuovo di Porto cách Roma 30 kilômét về phía Bắc.  Trong nghi thức lặp lại cử chỉ yêu thương của Chúa Giêsu, mười một người tị nạn đã được ĐTC rửa chân gồm: bốn người Công giáo Nigeria, ba phụ nữ Eritrea Giáo hội Copt, ba người Hồi giáo thuộc nhiều quốc tịch khác nhau, một người Ấn Độ theo Ấn giáo; và một phụ nữ người Ý, nhân viên của Trung tâm. (Xem bài)   

28/ Chiều thứ Sáu Tuần Thánh 25.03, ĐTC đã chủ sự nghi thức tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô để kính nhớ cuộc thương khó và tử nạn của Chúa Giêsu: "Khi tha thứ cho tội nhân, Thiên Chúa không chối bỏ công lý mà là sự báo thù. Ngài không muốn kẻ có tội phải chết nhưng muốn nó ăn năn sám hối để được sống (x. Ed 18,23)."  (Xem bài)   

29/ Tối thứ Bảy Tuần Thánh 26.03, ĐTC đã cử hành Thánh lễ Vọng Phục sinh tại Vương cung thánh đường Thánh Phêrô lúc 20g30: "Cũng như Phêrô và các phụ nữ, chúng ta không thể có được sự sống khi cứ mãi buồn phiền, thất vọng, và trở thành tù nhân của chính mình. Nhưng chúng ta hãy mở toang những nấm mộ đóng kín của chúng ta ra cho Chúa... để cho Chúa Giêsu bước vào và ban cho chúng ta sự sống." (Xem bài)

30/ Sau các vụ đánh bom khủng bố tại Brussels (22-03-2016), khả năng hủy bỏ Ngày Giới trẻ Thế giới vào tháng Bảy đã được cân nhắc, nhưng Thứ trưởng Bộ Nội vụ Ba Lan tuyên bố: “Ba Lan là một quốc gia an toàn, sẽ không có chuyện hủy bỏ Ngày Giới trẻ Thế giới”. (Xem bài)  

31/Các nhà lãnh đạo Kitô giáo và Hồi giáo đã cùng nhau cầu nguyện cho hoà bình và nhắc lại cam kết cùng nhau chống chủ nghĩa khủng bố, ngay sau khi xảy ra cuộc thảm sát tại Lahore, Pakistan, vào lễ Phục sinh. Hãng tin Fides cho biết, cuộc quy tụ các nhà lãnh đạo tôn giáo tại khu phức hợp thuộc nhà thờ Santa Maria ở Lahore do Hội đồng Đối thoại liên tôn tổ chức. (Xem bài)   

32/ Vụ tấn công khủng bố nhắm vào các thường dân một cách bừa bãi ở Lahore “không chỉ đi ngược lại giáo thuyết của Hồi giáo, mà còn chống lại tất cả nhân loại”: đó là nội dung bức thư chia buồn của nhà lãnh đạo Hồi giáo ở Singapore, mufti Mohamed Fatris Bakaram gửi đến Đức cha William Goh, Tổng giám mục Singapore. (Xem bài) 

33/ Từ ngày 04 đến ngày 08 tháng Tư sắp tới, Ủy ban Giáo hoàng về Kinh Thánh sẽ họp Đại hội toàn thể thường niên tại Nhà khách Santa Marta, dưới sự chủ tọa của Đức hồng y Gerhard Ludwig Müller, Bộ trưởng Bộ Giáo lý Đức tin, và sự hướng dẫn của cha Pietro Bovati, S.J., Tổng thư ký Ủy ban. (Xem bài)

Giáo hội Việt Nam

1/ ĐTGM Phaolô Bùi Văn Đọc giảng trong Thánh lễ mừng 150 năm thành lập Tập viện Dòng Thánh Phaolô: “Xin Thiên Chúa chúc phúc cho tất cả chúng con, và gìn giữ Tập viện của chúng con được bền vững, cho chúng con được trung thành với Linh đạo của Thánh Phaolô.” (Xem bài)  

2/ Ngày gặp mặt và giao lưu Nghi thức Ngắm nguyện Mùa Chay Giáo tỉnh Hà Nội lần II được tổ chức tại Nhà thờ chính toà Hải Phòng, giáo phận Hải Phòng, vào thứ Tư 09.03. (Xem bài)

3/ 18g00 thứ Bảy 12.03 (tức 12g00 giờ Roma), Phòng Báo chí Tòa Thánh đã công bố thông tin về việc ĐTC bổ nhiệm các giám mục cho Giáo hội tại Việt Nam. Ngài đã bổ nhiệm Đức cha Giuse Đặng Đức Ngân –hiện đang là Giám mục chính tòa giáo phận Lạng Sơn-Cao Bằng– làm giám mục chính tòa giáo phận Đà Nẵng. Và Đức cha Giuse Châu Ngọc Tri –hiện đang là Giám mục chính tòa giáo phận Đà Nẵng– làm giám mục chính tòa giáo phận Lạng Sơn-Cao Bằng. (Xem bài)    

4/ Bài giảng Thánh lễ mừng kính Thánh Giuse, bạn Đức trinh nữ Maria, của ĐTGM Phaolô vào ngày thứ Bảy 19.03: "Hãy cầu xin Thiên Chúa thương xót tha thứ mọi tội lỗi của chúng ta; chúng ta cũng hãy thể hiện Lòng Thương Xót của Thiên Chúa bằng cách dễ dàng tha thứ cho anh chị em mình". (Xem bài)   

5/ Trên 5000 bạn trẻ đã tham dự Đại hội Giới trẻ mùa Chay 2016 tại Trung tâm Mục vụ Tổng Giáo phận Sài Gòn, vào chiều thứ Bảy 19.03, với chủ đề: "Sống Yêu". (Xem bài)  

6/ ĐTGM Phaolô đã chủ tế Thánh lễ Truyền Dầu vào lúc 08g30 thứ Năm Tuần Thánh 24.03, tại Vương Cung Thánh Đường Đức Bà Sài Gòn. (Xem bài)    

7/ Thư chúc mừng Phục Sinh 2016 của Đức cha Chủ tịch Hội đồng Giám mục Việt Nam gửi toàn thể Cộng đồng Dân Chúa Việt Nam: "Chúng tôi cầu chúc cho tất cả mọi người một “Lễ Phục Sinh” thật hân hoan, hạnh phúc, một Mùa Phục Sinh thật sự phấn khởi và đầy sức mạnh, đầy tình yêu, đầy Thánh Thần". (Xem bài)

8/ Đức TGM Phaolô đã cử hành đêm canh thức Vượt Qua bắt đầu lúc 20g30 tối thứ Bảy 26.03 tại nhà thờ Chính tòa Sài Gòn. (Xem bài)

9/ TGP SG sẽ cùng nhau cử hành giờ cầu nguyện Lòng Thương Xót vào tối thứ Sáu 1/4/2016 để chiêm ngắm và cảm nghiệm lòng thương xót của Thiên Chúa. (Xem bài)

Tâm tình cuối tháng   

Lòng Thương Xót của Chúa Cha dành cho con người không bờ bến. Ngài đã cho Con Một xuống thế làm người và hy sinh mạng sống để cứu chuộc muôn dân hơn 2000 ngàn năm qua, nhưng con người vẫn còn vô tâm bội bạc, quay lưng lại với Chúa và gây đau thương cho nhau qua các cuộc chiến tranh, các cuộc khủng bố, và những cuộc xâm chiếm lãnh thổ vì muốn làm bá chủ thế giới.

Chiều Thứ Năm Tuần Thánh, Papa đã nhắc chúng ta khi cầu nguyện hãy xin Chúa tẩy sạch chúng ta khỏi mọi tội lỗi và giải thoát khỏi mọi sự dữ, và nhờ ơn Chúa Thánh Thần, chúng ta lại dấn thân mang lòng thương xót của Thiên Chúa đến cho mọi người. Tối Thứ Sáu Tuần Thánh, Papa đã xin Thánh giá Chúa Kitô chỉ cho mọi người ngày hôm nay thấy rằng “chiến thắng bề ngoài của cái ác sẽ tiêu tan trước ngôi mộ trống và trước niềm xác tín về sự Phục sinh và tình yêu của Thiên Chúa mà không có gì có thể khuất phục, làm lu mờ hay suy yếu được”. Papa đã lên án cuộc khủng bố xảy ra vào ngày Lễ Phục sinh ở Pakistan và khẩn cầu với Thiên Chúa: "Xin Ngài chặn đứng bàn tay của các kẻ gây bạo lực đang gieo rắc kinh hoàng và chết chóc, và ước gì tình yêu, công lý và hoà giải sẽ hiển trị trên thế giới."

Hiệp thông với lời cầu nguyện của Papa, xin Chúa Thánh Linh giúp cho chúng con biết đồng cảm và sống hài hoà với mọi người hầu có thể xây dựng một thế giới xinh tươi như thuở ban đầu Chúa đã tạo dựng cho chúng con. Amen.