Ý nghĩa biểu tượng chìa khóa trong tay Thánh Phêrô

TGPSG/Fr.Aleteia -- Hằng năm vào ngày 29 tháng Sáu, phụng vụ kính nhớ hai thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô, những cột trụ của Hội Thánh. Trong khi thánh Phaolô thường được mô tả với thanh gươm, thì thánh Phêrô lại gắn liền với hình ảnh hai chiếc chìa khóa. Biểu tượng này xuất phát từ đâu và nói lên sứ vụ gì mà Đức Kitô đã trao phó cho ngài?

Thánh Phêrô và thánh Phaolô, theo cách gọi quen thuộc, là “hai cột trụ” của Hội Thánh. Vì thế, phụng vụ kính nhớ cả hai vị vào ngày 29 tháng Sáu, mặc dù một người là môn đệ được gọi đầu tiên, còn người kia trải qua một cuộc hoán cải mãnh liệt sau khi Chúa Kitô đã chịu chết, trên đường đến Đa-mát.

Một vị chủ yếu rao giảng Tin Mừng cho người Do Thái, còn vị kia được mệnh danh là “Tông đồ dân ngoại”. Dù bổ túc cho nhau cách sâu sắc, hai vị vẫn được phân biệt qua những biểu tượng mà nghệ thuật đã gắn liền với các ngài - có thể thấy rõ ngay tại quảng trường trước đền thờ Thánh Phêrô ở Rôma. Thánh Phaolô: thanh gươm. Thánh Phêrô: hai chiếc chìa khóa.

Hai chiếc chìa khóa này cũng hiện diện trong huy hiệu giáo hoàng, bởi Đức Giáo hoàng là người kế vị vị Tông đồ trưởng.

Biểu tượng ấy bắt nguồn từ chính lời của Đức Kitô nói với người mà Ngài đã chọn làm primus inter pares - “người đứng đầu trong số những người ngang hàng”:

“Thầy sẽ trao cho con chìa khóa Nước Trời: dưới đất, điều gì con cầm buộc, trên trời cũng sẽ cầm buộc; dưới đất, điều gì con tháo cởi, trên trời cũng sẽ tháo cởi.”

Câu Kinh Thánh này được khắc trang trọng dọc theo tường phía bắc của lòng nhà thờ chính tòa Thánh Phêrô, diễn tả cách rõ ràng sứ mạng của Hội Thánh.

Chỉ có Thiên Chúa mở cửa

Danh họa thế kỷ XV, Le Pérugin, đã khắc họa cảnh Chúa Kitô “trao chìa khóa” cho thánh Phêrô trong một bức bích họa nổi tiếng tại Nhà nguyện Sixtine - nơi ngày nay các vị giáo hoàng được tuyển chọn.

Nắm giữ những chiếc chìa khóa có thể mở hoặc đóng cửa Nước Trời, nghĩa là mang lấy quyền năng bí tích - một quyền năng từ Thiên Chúa ban và do Người cho phép sử dụng.

Nói cách khác, là khả năng thông ban ân sủng qua các bí tích bằng những phương thế nhân loại.

Thiên Chúa đã muốn cho tình yêu của Người - chính là Đức Giêsu - được “lan tỏa và thông ban” (theo Bossuet) đến với mọi người, cho dù các sứ giả của Người còn đầy giới hạn. Chính sự yếu đuối ấy lại làm nổi bật lòng thương xót quyền năng của Chúa Cha.

Hình ảnh trao chìa khóa - traditio clavium - xuất hiện thường xuyên trong nghệ thuật từ thời Giáo hội sơ khai, cũng được sử dụng để khẳng định vai trò tối thượng của Giáo hội Rôma.

Một ví dụ điển hình là bức tranh ghép đá tuyệt đẹp mô tả cảnh này tại lăng mộ của Công chúa Constance - con gái Hoàng đế Constantinô Cả - ở Rôma.

Tác phẩm được thực hiện vào thế kỷ IV, thời điểm của những công đồng đầu tiên khi Giáo hội còn gắn bó mật thiết với phương Đông.

Trong bài giảng ngày 29-6-2024 - bài giảng cuối cùng nhân lễ trọng kính hai thánh Tông đồ Phêrô và Phaolô - Đức Thánh Cha Phanxicô đã nhấn mạnh rằng quyền tối thượng của Phêrô bắt nguồn từ chính Thiên Chúa. Ngài chia sẻ về bài đọc thứ nhất hôm ấy: biến cố thánh Phêrô được giải thoát khỏi nhà tù ở Giêrusalem (x. Cv 12, 1-11):

“Chính Thiên Chúa mở cửa, chính Người giải thoát và mở lối. Như chúng ta vừa nghe trong Tin Mừng, Chúa Giêsu đã trao cho Phêrô chìa khóa Nước Trời; nhưng rồi Phêrô kinh nghiệm rằng chính Chúa là Đấng mở cửa trước tiên - Người luôn đi bước trước chúng ta.”

Tác giả: Valdemar de Vaux

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ Fr.Aleteia