Những ý kiến của Ủy ban nghiên cứu về chức phó tế cho nữ giới

Xuân Đại (TGPSG) biên dịch từ Vatican News

 TGPSG/Vatican News -- Một báo cáo trình bày kết quả công việc của Ủy ban đã được công bố. Báo cáo này loại trừ việc chấp nhận phụ nữ vào hàng phó tế, được hiểu là một bậc của Bí tích Truyền Chức Thánh, nhưng đồng thời khẳng định hiện tại “không thể đưa ra một phán quyết chung cuộc, như trong trường hợp truyền chức linh mục.”

“Tình trạng nghiên cứu hiện tại về lịch sử và thần học, cùng những ảnh hưởng lẫn nhau của chúng, loại trừ khả năng tiến tới việc chấp nhận phụ nữ vào hàng phó tế, được hiểu là một bậc của Bí tích Truyền Chức Thánh. Dựa trên Thánh Kinh, Thánh Truyền và Huấn Quyền, nhận định này được duy trì mạnh mẽ, mặc dù hiện tại không cho phép đưa ra một phán quyết chung cuộc, như trường hợp truyền chức linh mục.”

Đây là kết luận mà Ủy ban thứ hai do Đức Hồng y Giuseppe Petrocchi, Tổng giám mục danh dự của L’Aquila, Ý, chủ trì, đã đạt được. Ủy ban này, theo yêu cầu của Đức Giáo hoàng Phanxicô, đã nghiên cứu khả năng tiến hành truyền chức phó tế cho phụ nữ và đã kết thúc công việc vào tháng Hai. Điều này được giải thích trong báo cáo dài 7 trang mà Đức Hồng y gửi cho Đức Lêô XIV vào ngày 18 tháng 9 và hiện đang được công bố theo yêu cầu của Đức Giáo hoàng.

Trong phiên họp làm việc đầu tiên (2021), Ủy ban xác định rằng “Giáo hội, vào những thời điểm khác nhau, tại những nơi khác nhau và dưới nhiều hình thức khác nhau, đã công nhận danh hiệu phó tế/phó tế nữ đối với phụ nữ, mặc dù không cùng một ý nghĩa.” Năm 2021, cuộc thảo luận thần học đã nhất trí kết luận rằng “một nghiên cứu có hệ thống về phó tế, trong khuôn khổ thần học Bí tích Truyền Chức Thánh, đặt ra những câu hỏi về sự tương thích giữa việc truyền chức phó tế cho phụ nữ và giáo lý Công giáo về chức thánh.” Ủy ban cũng đồng thuận ủng hộ việc thành lập các tác vụ mới để “có thể góp phần tạo sự hợp tác giữa nam và nữ.”

Trong phiên họp làm việc thứ hai (tháng 7 năm 2022), Ủy ban đã thông qua (với 7 phiếu thuận và 1 phiếu chống) tuyên bố được trích dẫn đầy đủ ở đầu bài viết này, tuyên bố loại trừ khả năng tiến tới việc chấp nhận phụ nữ vào hàng phó tế như một bậc trong Bí tích Truyền Chức Thánh, nhưng chưa đưa ra “phán quyết chung cuộc” vào thời điểm này.

Tại phiên họp làm việc cuối cùng (tháng 2 năm 2025), sau khi Thượng Hội đồng cho phép mọi người đóng góp, Ủy ban đã xem xét tất cả tài liệu nhận được. “Mặc dù có nhiều ý kiến đã được gửi tới, nhưng chỉ có 22 cá nhân hoặc nhóm gửi văn bản và chỉ đại diện cho một số ít quốc gia. Do đó, mặc dù tài liệu phong phú và trong một số trường hợp lập luận rất thuyết phục, nhưng đây không thể được coi là tiếng nói của Thượng Hội đồng, chứ chưa nói đến toàn thể Dân Chúa.”

Bản báo cáo tóm tắt các lập luận gồm cả ủng hộ và phản đối. Những người ủng hộ cho rằng truyền thống Công giáo và Chính Thống giáo chỉ dành việc truyền chức phó tế (cũng như truyền chức linh mục và giám mục) cho nam giới dường như mâu thuẫn với “tình trạng bình đẳng của nam và nữ theo hình ảnh Thiên Chúa,” “sự bình đẳng về phẩm giá của cả hai giới, dựa trên tham chiếu Kinh Thánh này”: lời tuyên xưng đức tin rằng “không còn người Do Thái hay Hy Lạp, nô lệ hay tự do, nam hay nữ, vì tất cả đều là ‘một’ trong Đức Kitô Giêsu” (Gl 3,28); và những tiến triển xã hội “thúc đẩy việc tiếp cận bình đẳng cho cả hai giới trong tất cả các chức năng thể chế và thực hành.”

Ở phía phản đối, luận điểm sau được đưa ra: “Giới tính là nam của Đức Kitô, và do đó cũng là của những người lãnh nhận Bí tích Truyền Chức Thánh, không phải là ngẫu nhiên mà là một phần không tách rời của bản chất bí tích, bảo tồn trật tự cứu độ thần linh trong Đức Kitô. Thay đổi thực tế này không chỉ là một điều chỉnh đơn giản của sứ vụ mà là sự phá vỡ ý nghĩa phu phụ của cứu độ.” Đoạn này được đưa ra bỏ phiếu và nhận được 5 phiếu thuận xác nhận hình thức này, trong khi 5 thành viên khác bỏ phiếu loại bỏ.

Với tỉ lệ 9 phiếu thuận và 1 phiếu chống, Ủy ban bày tỏ hy vọng rằng “việc phụ nữ tiếp cận các tác vụ được thiết lập để phục vụ cộng đồng có thể được mở rộng (…) từ đó đảm bảo sự công nhận thích đáng của Giáo hội đối với việc phục vụ (diakonia) của những người đã chịu phép rửa tội, đặc biệt là phụ nữ. Sự công nhận này sẽ là một dấu chỉ tiên tri, đặc biệt ở những nơi phụ nữ vẫn chịu những tình huống phân biệt giới tính.”

Trong phần kết luận, Hồng y Petrocchi nhấn mạnh sự tồn tại của “một cuộc đối thoại gay gắt” giữa hai lập trường thần học. Lập trường thứ nhất cho rằng truyền chức phó tế là vì nhu cầu mục vụ chứ không phải vì chức linh mục: “yếu tố này sẽ mở đường cho việc truyền chức phó tế nữ.” Ngược lại, lập trường thứ hai nhấn mạnh “về tính duy nhất của Bí tích Truyền Chức Thánh, cùng với ý nghĩa phu phụ của ba bậc cấu thành nó, và bác bỏ giả thuyết về phó tế nữ; đồng thời lưu ý rằng nếu việc chấp nhận phụ nữ vào bậc đầu tiên của Bí tích Truyền Chức Thánh được phê chuẩn, thì việc loại trừ họ khỏi các bậc khác sẽ trở nên khó hiểu.”

Vì lý do này, theo Đức Hồng y, việc tiếp tục nghiên cứu là cần thiết, để tiến hành “một cuộc khảo sát nghiêm ngặt và toàn diện, tập trung vào chính chức phó tế, tức là về bản chất bí tích và sứ mệnh Giáo hội của chức này, làm rõ một số khía cạnh cấu trúc và mục vụ hiện chưa được định nghĩa đầy đủ.” Thật vậy, có những châu lục mà tác vụ phó tế “gần như không tồn tại” và những nơi khác áp dụng với các chức năng thường “trùng với những vai trò dành cho giáo dân hoặc giúp lễ trong phụng vụ.”